Της Άννας Καλοειδά Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Msc Sales Director της εταιρείας Ζαριφόπουλος ΑΕ
I.Εισαγωγή
Σε μία εποχή που η εγκληματικότητα και η τρομοκρατία είναι συνεχώς αυξανόμενη το αίσθημα της ανασφάλειας είναι πλέον έντονο σε όλους τους ανθρώπους όπου και εάν βρίσκεται κάποιος ακόμα και στο χώρο της εργασίας.
Ταυτόχρονα υπάρχει αύξηση και των εργατικών ατυχημάτων με καταστρεπτικές συνέπειες για τον ίδιο τον εργαζόμενο, την οικογένειά του αλλά και την επιχείρηση που εργάζεται.
Στο άρθρο θα διερευνηθούν οι ομοιότητες και οι διαφορές μεταξύ ενός Συστήματος Διαχείρισης Ασφάλειας και Υγείας στη εργασία (ΣΔΑΥΕ) και ενός Συστήματος Διαχείρισης Προστασίας.
- Σύστημα Διαχείρισης Ασφάλειας και Υγείας στη εργασία (ΣΔΑΥΕ)
Η εφαρμογή ενός ΣΔΑΥΕ έχει σαν στόχο την παροχή μίας μεθόδου εκτίμησης και βελτίωσης της απόδοσης στον τομέα πρόληψης των ατυχημάτων και των ασθενειών στο χώρο εργασίας μέσω μίας αποτελεσματικής διαχείρισης των εργασιακών κινδύνων. Η φιλοσοφία του βασίζεται στην κυκλική συστημική προσέγγιση του DEMING (Σχήμα 1) σε ένα μοντέλο συνεχούς βελτίωσης που αποτελείται από μία λογική αλληλουχία τεσσάρων επαναλαμβανόμενων βημάτων για την συνεχή βελτίωση : Σχεδιάζω -Εφαρμόζω-Ελέγχω-Ενεργώ (ΣΕΕΕ), το οποίο εφαρμόζεται στο συνολικό σύστημα μιας επιχείρησης καθώς και σε κάθε δραστηριότητα/ λειτουργία της, προωθώντας μια διεργασιοκεντρική προσέγγιση των στόχων που η επιχείρηση θέτει..
Σχήμα 1.Κύκλος του Deming
Ο στόχος ενός ΣΔΑΥΕ που αναπτύσσεται σε μία επιχείρηση, σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ είναι ο αποτελεσματικός έλεγχος όλων των επαγγελματικών κινδύνων για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (εργαζόμενοι, προμηθευτές, επισκέπτες) και για όλες τις δραστηριότητες της επιχείρησης, καθώς και να βελτιώνει τις συνολικές επιδόσεις του στα θέματα ασφάλειας και υγείας.
- Σύστημα Διαχείρισης Προστασίας
Ένα σύστημα διαχείρισης προστασίας απευθύνεται κυρίως σε απειλές από τρομοκρατικές και εγκληματικές ενέργειες ενάντια στην όποια επιχείρηση.
Ένα σύστημα διαχείρισης προστασίας (Σχήμα 2) περιλαμβάνει:
- Σύστημα ασφαλείας
- Σύστημα Κλειστού Κυκλώματος Τηλεόρασης (CCTV)
- Σύστημα Ελέγχου Πρόσβασης(Card Access)
- Σύστημα Πυρανίχνευσης,
- Σύστημα Κατάσβεσης,
Σχήμα 2 Σύστημα Διαχείρισης Προστασίας
Ένα σύστημα πυρανίχνευσης ελέγχει όλους τους χώρους με ανάλογα αισθητήρια όπως ανιχνευτές καπνού, θερμοδιαφορικούς ανιχνευτές, θερμικό καλώδιο, beam πυρανίχνευσης, συσκευές δειγματοληπτικού αέρα και εντοπίζει άμεσα και με ακρίβεια που έχει εκδηλωθεί «φωτιά».
Ένα σύστημα διαχείρισης προστασίας περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ένα σχέδιο διαχείρισης που θα καθορίζει πως θα προστατεύει το κτίριο, τα αγαθά και τους ανθρώπους από ένα επικίνδυνο περιστατικό . Είναι πολύ βασικό η αναγνώριση των κινδύνων και η εκτίμηση της επικινδυνότητας.
- Ομοιότητες
Βασικές ομοιότητες που εντοπίζονται παρατηρώντας τα δύο συστήματα διαχείρισης ασφάλειας και προστασίας είναι :
- Η ενεργητική πυροπροστασία που προστατεύει τόσο τους εργαζόμενους όσο και τα αγαθά. Με βάση την νομοθεσία καθορίζονται οι ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για τους χώρους εργασίας, τις οδούς διαφυγής και εξόδους κινδύνου, την πυρανίχνευση και πυρόσβεση κλπ. Ένα σύστημα διαχείρισης προστασίας περιλαμβάνει σύστημα πυρανίχνευσης και σύστημα κατάσβεσης. Στα κοινά αυτά σημεία υπάρχει ταυτόχρονη εμπλοκή και συμμετοχή και των δύο συστημάτων τόσο στην εφαρμογή τους όσο και στις ασκήσεις εκκένωσης, εκπαιδεύσεις πυρασφάλειας, εξοπλισμού προστασίας, κατασβεστικά συστήματα. Παραδείγματος χάρη ο τεχνικός ασφαλείας εποπτεύει την εκτέλεση ασκήσεων πυρασφαλείας και συναγερμού, ο υπεύθυνος security με τον αρχηγό της ομάδας πυρασφαλείας τις διοργανώνει και τις εκτελεί.
- Ένα σύστημα πυρανίχνευσης – security – προστατεύει το έμψυχο δυναμικό ειδοποιώντας εγκαίρως και καθοδηγώντας για την εκκένωση του χώρου με τον ορθό τρόπο, όπως ακριβώς θα επέβαλλε και η πολιτική του συστήματος διαχείρισης ασφάλειας.
- Η εμπλοκή του προσωπικού υπάρχει σε όλες σχεδόν τις διεργασίες και επιμέρους απαιτήσεις του προτύπου. Η εμπλοκή του προσωπικού συναντάται µε διάφορες μορφές όπως η συνεισφορά των εργαζομένων, η συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, η επικοινωνία, η κοινοποίηση κτλ. Ομοίως ισχύει και για τα συστήματα Διαχείρισης Προστασίας. Όσο τέλειο και εάν είναι σχεδιασμένο ένα σύστημα διαχείρισης συστημάτων προστασίας χωρίς την συμμετοχή των εργαζομένων μπορεί να γίνει ανενεργό ή αναποτελεσματικό.
- Διαφορές
Βασικές διαφορές που εντοπίζονται παρατηρώντας τα δύο συστήματα διαχείρισης ασφάλειας και προστασίας είναι :
- Ο σχεδιασμός ενός συστήματος διαχείρισης ασφάλειας έχει σκοπό τη διασφάλιση της ασφάλειας των προσώπων στην εργασία σ’ όλους τους τομείς δραστηριότητας και την προστασία οποιονδήποτε άλλων προσώπων έναντι των κινδύνων για την ασφάλεια και υγεία σε σχέση με τις δραστηριότητες των εργαζομένων στην εργασία. Ενώ ο σχεδιασμός ενός συστήματος διαχείρισης προστασίας έχει σκοπό τη διασφάλιση της ασφάλειας και προστασίας των αγαθών δηλαδή των ακινήτων, των προϊόντων που αποθηκεύονται από την εταιρεία, του εξοπλισμού που διαθέτει, των χρημάτων που φυλάει κλπ.
- Ο στόχος της εφαρμογής ενός Συστήματος Διαχείρισης Ασφάλειας στην Εργασία είναι η παροχή μίας μεθόδου εκτίμησης και βελτίωσης της απόδοσης στον τομέα πρόληψης των ατυχημάτων και των ασθενειών στο χώρο εργασίας μέσω μίας αποτελεσματικής διαχείρισης των εργασιακών κινδύνων. Ενώ ο στόχος της εφαρμογής ενός Συστήματος Διαχείρισης Προστασίας είναι η προστασία των υλικών αγαθών από κινδύνους που μπορούν να προέλθουν από:
- Δολιοφθορά
- Φυσικές καταστροφές π.χ. σεισμό
- Τεχνολογικές καταστροφές
- Οποιαδήποτε απειλή όπως τρομοκρατική ενέργεια, διάρρηξη, εμπρησμό κλπ.
- Ένα σύστημα π.χ. access control – security – που εμποδίζει την ελεύθερη είσοδο και έξοδο σε έναν χώρο, βρίσκεται αντιμέτωπο με την βασική αρχή εύκολης και ταχείας εκκένωσης οποιουδήποτε κτιρίου σε περίπτωση φωτιάς που απαιτεί η πολιτική του συστήματος διαχείρισης ασφάλειας.
- Συμπεράσματα
Οι διαφορές των δύο συστημάτων διαχείρισης ξεκινούν από την έννοια τους και από το τι καλούνται να προστατεύσουν.
Στους περισσότερους χώρους όπου συνυπάρχουν και τα δύο συστήματα διαχείρισης ασφάλειας και προστασίας διαπιστώνονται σημαντικές ομοιότητες μεταξύ τους που τα ενώνουν ή που το ένα συμπληρώνει το άλλο. Οι ομοιότητες είναι περισσότερες και ουσιαστικότερες από τις διαφορές που φέρνουν το ένα αντιμέτωπο με το άλλο.
Για παράδειγμα τα συστήματα πυρανίχνευσης/πυρόσβεσης προστατεύουν όχι μόνο τα κτίρια και τα περιεχόμενά του αλλά και τους ανθρώπους που βρίσκονται σε αυτά.
Και τα δύο συστήματα διαχείρισης ασφάλειας και προστασίας έχουν κουλτούρα και νοοτροπία που βασίζεται σε παρόμοιες αρχές και εφόσον υπάρχει συνεργασία το ένα συμπληρώνει το άλλο.
Στο παράδειγμα του access control που αναφέραμε στο κεφάλαιο των διαφορών, η χρυσή τομή για την συνύπαρξη των δύο συστημάτων είναι να τοποθετηθούν στις πόρτες εξόδου κινδύνου καρταναγνώστες μόνο κατά την είσοδο στους κρίσιμους χώρους ενώ για την έξοδο να χρησιμοποιείται η ειδική μπάρα. Επίσης, να υπάρχει διασύνδεση μεταξύ των συστημάτων πυρανίχνευσης και card access ώστε αυτόματα σε περίπτωση πυρκαγιάς να απενεργοποιείται το card access για την ελεύθερη διακίνηση τόσο των εργαζομένων όσο και των επισκεπτών. Τέλος σε περίπτωση εκκένωσης λόγω φωτιάς, βάση των οδηγιών τόσο του υπεύθυνου ασφαλείας όσο και του υπεύθυνου safety το προσωπικό και οι επισκέπτες του κτιρίου θα συγκεντρωθούν στο οριζόμενο σημείο συγκέντρωσης. Εκεί οι δύο υπεύθυνοι με τη χρήση ενός φορητού καρταναγνώστη θα μπορούν να διαπιστώσουν ποιοι από τους εισερχόμενους στο κτίριο βρίσκονται στον σημείο συγκέντρωσης και ποιοι δεν είναι ώστε να τους αναζητήσουν.
Βασικά οι ομοιότητες εντοπίζονται στις περιπτώσεις που και τα δύο συστήματα διαχείρισης συνεργάζονται για να προστατέψουν το έμψυχο δυναμικό. Ενώ οι διαφορές εμφανίζονται κυρίως στις περιπτώσεις που η πολιτική security έρχεται αντιμέτωπη από τις ελευθερίες ή περιορισμούς που επιβάλει η πολιτική του συστήματος διαχείρισης ασφάλειας αλλά πάντα μπορεί να βρεθεί η χρυσή τομή για την συνύπαρξή τους.
Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από το ΕΛΙΠΥΚΑ.
